ΚΑΡΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ: Η ΚΡΙΣΗ ΠΟΥ ΠΕΡΝΑΜΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ ΣΟΦΟΤΕΡΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ ΣΕ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Σκοπός του φόρουμ είναι η διερεύνηση των δυνατοτήτων αξιοποίησης της δυναμικής του τουρισμού, με στόχο την μέγιστη αλληλεπίδρασή του με την αγροδιατροφή και την βιομηχανία. Σκοπός του φόρουμ αγροδιατροφής βιομηχανίας και τουρισμού είναι να διερευνηθεί η δυνατότητα αύξησης της κατανάλωση των ελληνικών προϊόντων μέσα από τον τουρισμό. Να γνωρίσουν οι επισκέπτες τα ελληνικά προϊόντα και να υπάρχει ανάδραση, όταν επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

• Να αυξηθεί η κατανάλωση εγχώριων προϊόντων από τον τουριστικό κλάδο

• Να γνωρίσουν οι επισκέπτες τα ελληνικά προϊόντα

• Να υπάρχει ανάδραση, ώστε τα ελληνικά προϊόντα να βελτιωθούν και να διεισδύσουν σε αγορές του εξωτερικού, αλλά και ο ελληνικός τουρισμός να διαφοροποιηθεί μέσα από την ισχυροποίηση της ταυτότητάς του

Στοιχεία ΚΕΠΕ:

• Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ κάθε €1 που δημιουργείται από την τουριστική δραστηριότητα, προκαλεί έμμεση και πρόσθετη οικονομική δραστηριότητα των €1,5 δηλαδή συνολικά δημιουργεί €2,5 ΑΕΠ.

• Η Ελλάδα αποτελεί ένα σημαντικό παγκόσμιο προορισμό, με 33 εκ. αφίξεις τουριστών το 2019,

• Το 2019 τα έσοδα από αφίξεις τουριστών ανήλθαν στα € 19 δισ.

Ορισμένα συμπεράσματα που βγήκαν από φόρουμ του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης,  που πραγματοποιήθηκε το 2017, μπορούν να βοηθήσουν την συζήτηση μας περιληπτικά 5 ενότητες.

1. Σύνοψη συμπερασμάτων για τον κλάδο της αγροτικής παραγωγής – Διασύνδεση με τον τουρισμό

• Ο αγροτικός τομέας παράγει €9,8 δισ. και απασχολεί περίπου 500 χιλ. εργαζομένους
• Το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας είναι €500 εκ. και εξάγουμε περισσότερο από ότι εισάγουμε φρούτα, λαχανικά, έλαια και λίπη και ψάρια, αλλά λιγότερο από ότι εισάγουμε γαλακτοκομικά, δημητριακά και κρέατα.
• Από τον συνολικό τζίρο των προϊόντων του πρωτογενή τομέα το 40% περίπου πηγαίνει για μεταποίηση στον κλάδο παραγωγής τροφίμων και ποτών.

Η αγροτική παραγωγή διαφοροποιείται έντονα στις περιφέρειες της χώρας.

• Η Κεντρική Μακεδονία, η Πελοπόννησος και η Θεσσαλία κυριαρχούν στις παραγωγές αγροτικών προϊόντων. Παραγωγή προϊόντων έχει και η Κρήτη, ενώ χαμηλή παραγωγή – ποσοτικά τουλάχιστον – αγροτικών προϊόντων έχουν οι περιφέρειες Ηπείρου, Αττικής, Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων.
• Οι μεσάζοντες κυριαρχούν στη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων, χωρίς όμως να υπάρχουν στοιχεία για τον υποκλάδο.
• Το 20%των προμηθειών των ξενοδοχείων αφορά σε νωπά.
• Μόλις το 30,4% των προμηθειών σε νωπά εγχώρια προϊόντα πραγματοποιείται απευθείας από παραγωγούς, που επιβεβαιώνει την εξάρτηση από τους μεσάζοντες.
• Η αδυναμία κάλυψης γκάμας των προϊόντων, το υψηλότερο κόστος και η αδυναμία κάλυψης ζήτησης είναι οι κύριοι λόγοι μη προτίμησης εγχώριων προϊόντων.
• Υπάρχει προτίμηση των ξενοδόχων για προμήθειες σε εγχώρια νωπά προϊόντα. Παράλληλα, η κατανάλωση νωπών προϊόντων είναι ανάλογη της ποιότητας του ξενοδοχείου.
• Το ζήτημα της ποιότητας στα νωπά προϊόντα αξιολογείται ως ήσσονος σημασίας, ωστόσο τίθεται το ζήτημα της τυποποίησης και της αναποτελεσματικής συνεργασίας με τους προμηθευτές.
• Η επιλογή σε εισαγόμενα γίνεται για λόγους μη ικανοποίησης της ζήτησης από τα εγχώρια που σημαίνει ότι υπάρχει σημαντικός χώρος βελτίωσης.

2. Συμπεράσματα για τον κλάδο των παραγωγικών μονάδων ειδών διατροφής – Διασύνδεση με τον τουρισμό.

• Το 2% των επιχειρήσεων αποτελούν οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις, που απασχολούν περισσότερους από 50 εργαζόμενους και τα έσοδά τους ανέρχονται σε €9,5 δισ. το 2013. Από αυτές τις επιχειρήσεις παράγεται το 71% των συνολικών εσόδων του κλάδου.
• Η πλειονότητα των εταιρειών, που είναι μικρές, οικογενειακές επιχειρήσεις απασχολεί λιγότερα από 10 άτομα, ενώ αντιπροσωπεύουν μόνο το 17% των συνολικών εσόδων του κλάδου (€13,4 δισ.).
• Ο τρόπος πληρωμής των τουριστικών επιχειρήσεων προς τις επιχειρήσεις του κλάδου είναι ανασταλτικός παράγοντας περαιτέρω συνεργασίας τους.
• Εισάγουμε πολλά επεξεργασμένα ψάρια και παράγουμε λίγα, το ίδιο και προϊόντα αλευρόμυλων.
• Η χωρική συγκέντρωση της παραγωγής (βάσει πλήθους των επιχειρήσεων) βρίσκεται κατά κύριο λόγο στο τόξο του ΠΑΘΕ. Δηλαδή Κεντρική Μακεδονία, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα και Αττική και συνάδει με την αγροτική παραγωγή.

Το 58% της ενδιάμεσης κατανάλωσης (από τις επιχειρήσεις και όχι για τελική κατανάλωση) γίνεται από τον τουριστικό κλάδο. Υπάρχει σημαντική εξάρτηση του κλάδου αγροδιατροφής από τον τουρισμό.

• Το 53,3% των προμηθειών των ξενοδοχείων αφορά σε επεξεργασμένα τρόφιμα και ποτά.
• Οι προμήθειες σε επεξεργασμένα τρόφιμα και ποτά γίνονται άνω του 85% με ενδιάμεσους.
• Καταγράφεται προτίμηση των ξενοδόχων για προμήθειες σε εγχώρια επεξεργασμένα τρόφιμα.
• Στα επεξεργασμένα τρόφιμα και ποτά το ζήτημα της ποιότητας αξιολογείται ως ήσσονος σημασίας, ωστόσο τίθεται το ζήτημα της πιστοποίησης και της αναποτελεσματικής συνεργασίας με τους προμηθευτές.
• Η επιλογή σε εισαγόμενα γίνεται για λόγους μη ικανοποίησης της ζήτησης από τα εγχώρια που σημαίνει ότι υπάρχει σημαντικός χώρος βελτίωσης

3. Σύνοψη συμπερασμάτων για τον κλάδο της βιομηχανίας – Διασύνδεση με τον τουρισμό

• €0,4 δισ. είναι ο κύκλος των εργασιών του τομέα των επίπλων, δηλαδή 3% της μεταποίησης. Οι εργαζόμενοι σε αυτόν είναι 12,2 χιλ, το 3,65% της μεταποίησης.
• €0, 7 δισ. είναι ο κύκλος εργασιών του κλάδου του ιματισμού, το 1,85% της μεταποίησης. Σε αυτόν απασχολείται το 1,85% του δυναμικού της μεταποίησης, δηλαδή 4,4 χιλ. εργαζόμενοι.
• €1,1 δισ. είναι ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων των χαρτικών, δηλαδή το 2% της μεταποίησης. Σε αυτόν απασχολείται το 1,79% των εργαζομένων της μεταποίησης, δηλαδή 7,6 χιλ. εργαζόμενοι.
• €2,2 δισ. είναι ο κύκλος εργασιών στα χημικά προϊόντα, δηλαδή 5% της μεταποίησης. 8,6 χιλ. είναι οι εργαζόμενοι, δηλαδή το 2,42 της μεταποίησης.
• Η χωρική συγκέντρωση της παραγωγής (βάσει πλήθους των επιχειρήσεων) εντοπίζεται κυρίως στο τόξο του ΠΑΘΕ. Δηλαδή Κεντρική Μακεδονία, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα και Αττική. Τα χημικά προϊόντα, βρίσκονται στην Στερεά Ελλάδα, κυρίως στα Οινόφυτα.
• Η ενδιάμεση κατανάλωση του τουρισμού στα προϊόντα βιομηχανίας που εξετάζουμε είναι 22%.
• Σχετικά με τον συσχετισμό παραγωγής και εμπορικού ισοζυγίου οι καθαρές εισαγωγές είναι μεγαλύτερες από τις εξαγωγές. Δεν καταγράφεται δυναμικότητα ως προς την εξωστρέφεια στους κλάδους αυτούς.
• Καταγράφεται τάση για προτίμηση των ξενοδόχων σε εγχώρια είδη, η οποία όμως δεν συνάδει με τη δυναμικότητα των κλάδων.
• 26,7% είναι η δαπάνη επί του συνόλου των προμηθειών των ξενοδοχείων σε είδη βιομηχανίας. 7,9% είναι η δαπάνη σε αναλώσιμα, έπονται επίπλωση, ιματισμός και είδη κοσμητικής.
• Η δαπάνη σε είδη κοσμητικής είναι ανάλογη της ποιότητας του ξενοδοχείου.
• 94% είναι το ποσοστό προμηθειών μέσω τρίτων σε αναλώσιμα, 91% σε είδη κοσμητικής και 85% σε είδη ιματισμού και επίπλωσης.
• Η αδυναμία κάλυψης γκάμας των προϊόντων, το υψηλότερο κόστος και η αδυναμία κάλυψης ζήτησης είναι οι κύριοι λόγοι μη προτίμησης εγχώριων προϊόντων.
• Η αναποτελεσματική συνεργασία με προμηθευτές είναι ο τέταρτος λόγος μη επιλογής εγχώριων προϊόντων με σχετικά υψηλή βαθμολογία.
• Το ζήτημα της ποιότητας, αξιολογείται αρκετά υψηλά όπως επίσης και το θέμα της τυποποίησης.

4. Σύνοψη συμπερασμάτων συσχετισμού παραγωγής και κατανάλωσης – Αγροδιατροφή, βιομηχανία, τουρισμός.

• Ο τουρισμός αποτελεί μία μεγάλη πηγή κατανάλωσης για την αγροδιατροφή και τη βιομηχανία. Η κύρια παραγωγή της χώρας σε προϊόντα που καταναλώνει ο τουρισμός παράγεται στην Κεντρική Μακεδονία, στη Θεσσαλία στη Στερεά Ελλάδα και στην Αττική, ενώ ο κύριος όγκος των ξενοδοχείων, δηλαδή η κατανάλωσή μας στο πλαίσιο του φόρουμ βρίσκεται στη νότια και νοτιοανατολική Ελλάδα.
• Παράλληλα, οι μεταφορικές υποδομές της χώρας βρίσκονται κυρίως στον άξονα του ΠΑΘΕ, όπως το ίδιο συμβαίνει και με τη συγκέντρωση της βιομηχανίας στη χώρα.
• • Η διασύνδεση των κλάδων παρουσιάζει εικόνα ισχυρής εξάρτησης από τα δίκτυα διανομής κυρίως λόγω διάρθρωσης των κλάδων, χωρικής ανισοκατανομής της παραγωγής και της κατανάλωσης, αλλά και της ιδιαίτερης γεωγραφικής μορφολογίας. Ο ρόλος των δικτύων διανομής είναι πολύ σημαντικός, καθώς είναι η σύνδεση του προϊόντος με τον καταναλωτή.

• Η γενική εικόνα του κλάδου των logistics στην χώρα δεν είναι ανάλογη της στρατηγικής γεωγραφικής της θέσης, αλλά και των αναγκών της. Οι επιχειρήσεις αποθήκευσης και υποστηρικτικών υπηρεσιών μεταφοράς είναι λιγότερες από τις μισές των μεταποιητικών τροφίμων και ποτών και κατά κύριο λόγο δεν απασχολούν πάνω από 9 άτομα.

5. Σύνοψη συμπερασμάτων συσχετισμού παραγωγής και κατανάλωσης

Αγροδιατροφή, βιομηχανία, τουρισμός

• Οι στρεβλώσεις ή και η ανωριμότητα του κλάδου των ενδιάμεσων, προκαλούν δυσλειτουργία στις αλυσίδες αξίας (ενδοκλαδικά και διακλαδικά), η δυσχέρεια αυτή έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ίδιο το προϊόν, στην αξία του κτλ.
• Η αποκοπή της «επικοινωνίας» της παραγωγής από την κατανάλωση δεν αφορά μόνο στη δυσλειτουργία του κλάδου των ενδιάμεσων. Μεγάλο κενό καταγράφεται στις συνέργειες και στην άμεση ανταλλαγή πληροφόρησης των κλάδων. Καταγράφονται ανίσχυροι μηχανισμοί διακλαδικής επικοινωνίας με αποτέλεσμα οι ανάγκες του κάθε κλάδου να μην μετουσιώνονται σε ζητούμενα για την παραγωγή.
• Ο αγροτικός τομέας έχει σημαντική δυναμική κυρίως ως προς τα νωπά λαχανικά και τα φρούτα, με την ποιότητά τους να είναι αναγνωρισμένη, παρόλα αυτά δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του κλάδου σε γκάμα, ποσότητα και τυποποίηση.
• Ο τομέας της βιομηχανίας τροφίμων αφενός χρησιμοποιεί εγχώριες πρώτες ύλες και αφετέρου έχει διείσδυση στον κλάδο του τουρισμού. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης, κυρίως ως προς την κάλυψη των αναγκών του κλάδου σε γκάμα, ποσότητα και πιστοποίηση.
• Τα προϊόντα βιομηχανίας που αφορούν στον τουρισμό έχουν τη χαμηλότερη ανταπόκριση στον κλάδο, με πολύ μεγάλα περιθώρια βελτίωσης κυρίως σε θέματα ποιότητας και τυποποίησης.

Συμπέρασμα

Έρευνες έχουν φανερώσει την τάση του ξενοδοχειακού κλάδου για προτίμηση σε εγχώρια προϊόντα. Ωστόσο, διαρθρωτικά προβλήματα του αγροτικού τομέα και της βιομηχανίας συντελούν στην αδυναμία κάλυψης γκάμας προϊόντων. Επιπλέον σε ορισμένες περιπτώσεις τα ελληνικά προϊόντα έχουν υψηλότερο κόστος σε σχέση με τα εισαγόμενα, χωρίς πολλές φορές αυτό να σηματοδοτεί και υψηλότερη ποιότητα, αντιθέτως σε κάποιες περιπτώσεις και η τιμή δεν συμφέρει και η ποιότητα είναι χαμηλότερη. Έτσι είτε λόγω της αδυναμίας κάλυψης της ζήτησης, είτε λόγω κόστους, είτε λόγω ποιότητας, οι τουριστικές επιχειρήσεις στρέφονται σε εισαγόμενα προϊόντα για να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Συνοψίζοντας:

• Υπάρχει προοπτική και λύση για την διασύνδεση των κλάδων με τον τουρισμό;
• Μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη του ΑΕΠ μια τέτοια διασύνδεση;
• Υπάρχουν και έχουν ξεκινήσει τέτοιες διαδικασίες;
• Υπάρχουν  καλές πρακτικές που ήδη έχουν ξεκινήσει;

Για όλα αυτά θα συζητήσουμε στο forum. Όλοι είναι αισιόδοξοι, συμφωνούν πως χρειάζονται αυτές οι πρωτοβουλίες και πρέπει να παρθούν σε πολιτικό και περιφερειακό επίπεδο για να προχωρήσουν…

Είμαστε βέβαιοι ότι θα γίνει ένας εποικοδομητικός διάλογος και θα βγουν τα ανάλογα συμπεράσματα.

Η κρίση που περνάμε μπορεί να μας κάνει σοφότερους και να εξελιχθεί σε ευκαιρία.